Vrijdag 1 maart: lezing ‘Het begin van de oerknal’
Credit: Geralt
Op vrijdag 1 maart houdt Robert de Jong bij ons een lezing over ‘het begin van de oerknal’. Al sinds mensenheugenis probeert de mens te begrijpen waar de kosmos vandaan komt. De oerknaltheorie wordt daarbij vaak als het antwoord gegeven, maar deze ontwijkt de vraag waar het heelal vandaan komt. Dit is geen eenvoudig vraagstuk die met enkel wetenschap niet te beantwoorden valt.
Waardoor is dit zo’n lastig vraagstuk, en welke moderne oplossingen zijn hiervoor beschikbaar? Zijn deze ooit toetsbaar, want wetenschap is pas wetenschap als je een theorie kunt verifiëren. Een daarvan komt uit het boek ‘Ontstaan van de tijd’ geschreven door de Belgische theoretisch natuurkundige en hoogleraar Thomas Hertog waarbij de ideeën van Stephen Hawking in doorklinken. Ook komt de quantumzwaartekracht en de unificatietheorie voorbij.
Is het heelal OOIT of NOOIT begonnen? Kun je voorkomen dat ons heelal riekt naar een ‘design’-aspect?
Robert de Jong is freelance sterrenkundige en spreker. Hij maakt wetenschap toegankelijk voor algemeen publiek in nieuwsbrieven, publiekslezingen en cursussen. Tevens is hij eindredacteur van de populaire website ImagineAbove.nl. Robert is autodidact op het gebied van de astronomie en aanverwante wetenschappen en het docentschap zit hem in het bloed. Hij boeit op een enthousiaste wijze altijd zijn toehoorders. Tegelijk verzorgt hij al tientallen jaren in heel Nederland lezingen die dieper graven en steeds weer de actualiteit raken. Juist ogenschijnlijk complexe onderwerpen weet hij voor algemeen publiek goed neer te zetten.
Start lezing: 20:00, zaal open: 19:30 uur.
Vrijdag 9 februari: lezing over 57 jaar pulsaronderzoek
Credit: CC BY-SA 3.0
Op vrijdag 9 februari houdt Niels Nelson een lezing over 57 jaar pulsaronderzoek. In deze lezing wordt eerst de historie van de eerste pulsarwaarneming in 1967 weer gegeven. De Pulsar 1919+21 was in 1967 ook de eerste waarvan men het verband tussen pulsars en neutronensterren konden vaststellen. Neutronensterren zijn de compactste zichtbare lichtstralende objecten voor de overgang naar Zwarte Gaten. Ze zijn geen resultaten van de evolutie van sterren. Na uitleg over neutronen en neutronen in vaste stof-roosters wordt het licht dat kan ontsnappen uit neutronensterren en pulsars besproken.
Over het inwendige van neutronensterren zijn in het laatste decennium meer gegevens gekomen o.a in de waarnemingen van de objecten met roterende radiogolven-emissie. Het magnetisme bij neutronensterren leidt tot grote waarden van de magnetische veldsterkte bij een aparte groep Neutronensterren zoals Magnetars. Verder kunnen snel rond hun as draaiende neutronensterren dienen als klokken, die tot minder dan 1 atto-seconde nauwkeurig zijn. Ook zijn in de laatste 5 jaar veel beschrijvingen van neutronensterren die met elkaar botsen opgedoken. Een nieuw soort waarneemtechniek is hierbij ontwikkeld, de gravitatiegolven-sterrenkunde. Objecten als kilonovae, die tijdens botsingen optreden. Daarnaast wordt de ruis van de pulsarsignalen ook gebruikt voor de speurtocht naar bronnen van donkere materie. Zo zijn de pulsars waarnemingsbronnen die ons zowel vertellend over het lichtstralende heelal als over het donkere heelal .
De spreker Niels Nelson is vrijwilliger op 2 Noord-Brabantse sterrenwachten namelijk Halley te Heesch en Tivoli in Oudenbosch en daarnaast docent Natuurkunde in Arnhem. Al meer dan 50 jaar houdt hij zich bezig met de ontwikkelingen in de sterrenkunde.
Start lezing: 20:00, zaal open: 19:30 uur.
Vrijdag 2 februari lezing over micrometeorieten
Credit: Public Domain.
Op vrijdag 2 februari houdt Astrid Geurts Eeuwes een lezing over micrometeorieten. Jaarlijks valt er tonnen buitenaards materiaal op onze aarde. Variërend van kleine stofdeeltjes tot de wat grotere exemplaren. De kleinste steentjes die veelal kleiner zijn dan 0,5 mm kun je overal terugvinden, zelfs op je eigen dak of dakgoot. Leer hoe Astrid Geurts Eeuwes een onderzoek startte dat verrassende ontdekkingen opleverde. Ze zal alle tips en tools aanreiken om een ieder enthousiast te maken om zelf ook op zoek te gaan naar stardust. Met een microscoop kan het publiek kennismaken met deze bijzondere steentjes uit de ruimte, een welkome aanvulling op de lezing.
Astrid Geurts Eeuwes is al jaren actief in de sterrenkunde en gespecialiseerd in sterrenkundige applicaties, astrofotografie en micrometeorieten. Bij verschillende (onderwijs)instellingen geeft ze lezingen en demonstraties over deze onderwerpen. Ze is al jaren vrijwilligster bij Volkssterrenwacht Bussloo en Volkssterrenwacht Saturnus in Nijmegen waar zij verschillende activiteiten uitvoert op sterrenkundig gebied en haar kennis en vaardigheden verder ontwikkelt. In 2023 ontving ze de prestigieuze J. van der Biltprijs voor haar onderzoek, enthousiasme en originaliteit om kennis te delen. Haar levensmotto is het onzichtbare zichtbaar maken.
Start lezing: 20:00, zaal open: 19:30 uur.
Vrijdag 15 december lezing ‘Lichtflitsen en zwaartekrachtgolven: op zoek naar licht van botsende neutronensterren met de BlackGEM telescopen’
Credit: NASA
Op vrijdag 15 december houdt Steven Bloemen een lezing bij Huygens getiteld ‘Vrijdag 15 december lezing ‘Lichtflitsen en zwaartekrachtgolven: op zoek naar licht van botsende neutronensterren met de BlackGEM telescopen’. Sinds de eerste detectie van zwaartekrachtgolven in 2015 namen de LIGO en Virgo interferometers al meer dan 100 keer zwaartekrachtgolven waar. De combinatie van waarnemingen van zwaartekrachtgolven en van zichtbaar licht, dat we veel beter kennen, opent bijkomende, unieke perspectieven. De locatie aan de hemel waar zwaartekrachtgolven vandaan komen, kan helaas niet nauwkeurig worden bepaald. Om de bronnen toch te lokaliseren, werden onder leiding van de Radboud Universiteit de BlackGEM telescopen gebouwd in Chili. Deze telescopen werden dit voorjaar in gebruik genomen. In deze lezing bespreken we hoe en waarom de telescopen gebouwd werden en bekijken we de eerste waarnemingen van de BlackGEM telescopen.
Steven Bloemen is adjunct-directeur en projectmanager bij het Radboud Radio Lab van de Radboud Universiteit. In 2013 promoveerde hij in de Sterrenkunde aan de KU Leuven, met als onderwerp de studie van eclipserende dubbelsterren en asteroseismologie van compacte sterren. Nu leidt hij o.a. de realisatie van de BlackGEM telescopen in Chili. Start lezing: 20:00, zaal open: 19:30 uur.
Vrijdag 1 december: lezing over de JUICE missie
Credit: ESA
Op vrijdag 1 december zal er bij Huygens een lezing worden gegeven over de JUICE missie door Dominic Dirx. De Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE) missie van de European Space Agency (ESA) is op 14 april 2023 succesvol gelanceerd vanuit het Guiana Space Center op een Ariane 5 raket. Het primaire wetenschappelijke doel van de JUICE missie is het karakteriseren van Jupiter’s ijsmanen Europa, Ganymedes en Callisto. Deze manen bestaan voor een groot gedeelte uit waterijs, waar we bij Europa en Ganymedes met grote zekerheid kunnen zeggen dat er zich onder het ijsoppervlak diepe, globale wateroceanen bevinden. Wij verwachten zelfs dat er in elk van deze oceanen meer vloeibaar water is dan op alle oceanen op Aarde bij elkaar. Dit maakt deze manen van bijzonder groot belang voor het begrijpen van mogelijke buitenaardse habitats voor leven.
JUICE zal de manen, en de interactie tussen deze manen en Jupiter, bestuderen door gebruik te maken van een uitgebreide suite van wetenschappelijk instrumenten zoals cameras, spectrometers, een laser hoogtemeter, een radar, plasmadetectoren, en een radiosysteem om de beweging van JUICE ten opzichte van de Aarde te meten. Het is met name deze laatste metingen waar de Nederlandse wetenschappelijke gemeenschap een belangrijke rol speelt, en de leiding heeft over een van de experimenten, genaamd PRIDE. In deze lezing zal een overzicht worden gegeven van de JUICE missie, met een nadruk op de metingen van PRIDE en andere instrumenten die zullen worden gebruikt om ons begrip te verbeteren van het inwendige en de evolutie van de manen. Dit zal een belangrijke bijdrage leveren aan een van de grootste vragen in de planetaire wetenschap: wat zijn en waren de condities in het inwendige van ijsmanen, en zijn en zijn deze condities gunstig voor het ontstaan en gedijen van leven?
Start lezing: 20:00
Zaal open: 19:30
Toegang: 3,-
