Mercury

Mercurius, de eerste planeet.

Tekst: Paul Bakker (2013)

Algemene informatie
Tijdens uw planetenwandeling door het Alblasserbos staat u nu bij het beeld met het thema Mercurius. Mercurius is de planeet die het dichtst bij de Zon staat.

Lees verder

U heeft vanaf de start van de wandeling (de Zon) dan ook hemelsbreed nog maar 49 meter gewandeld. Dit komt overeen met 58 miljoen kilometer, want dat is de werkelijke afstand tussen Mercurius en de Zon. Het volgende beeld in de wandeling is van de planeet Venus en u komt het al snel tegen. Het staat 43 meter verder op de route.

Astronomische eigenschappen
Mercurius is de kleinste planeet van ons zonnestelsel. Het oppervlak zit vol met kraters en lijkt op het oppervlak van de Maan. Het is een droge rotsachtige planeet.

Lees verder

Er is geen atmosfeer, dus er waait geen wind en er is geen erosie. Het zonlicht op Mercurius schijnt ongeveer 9 keer zo intens als op Aarde. Daardoor, maar ook omdat een dag erg lang duurt, kan de temperatuur van het oppervlak oplopen tot wel +430 graden. In de nacht koelt het juist enorm af en wordt het -180 graden. Omdat Mercurius geen atmosfeer heeft wordt er geen warmte verdeeld of opgeslagen.
De kern van Mercurius bestaat hoofdzakelijk uit ijzer en is relatief groot. De kern neemt 42% van het totale volume van de planeet in. Ter vergelijking: bij de Aarde is dat 17%. Rondom de kern bevindt zich een mantel van zo’n 600 km dik, die voornamelijk uit siliciumoxiden bestaat. De dichtheid is 5,4g/cm3.

Zichtbaarheid
Mercurius is al sinds de oudheid bekend en ziet er uit als een heldere ster. Toch is de planeet lastig met het blote oog te zien. Ze staat namelijk nooit ver van de Zon en is alleen tijdens de ochtend- of avondschemering te vinden.

Lees verder

De baan van Mercurius ligt binnen de baan van de Aarde. Daarom noemen we het een binnenplaneet. Een binnenplaneet staat vanaf de Aarde gezien min of meer altijd richting de Zon.
Omdat Mercurius een binnenplaneet is trekt ze in haar baan om de Zon soms voor de Zon langs. Met speciale filters is Merurius dan als een klein zwart stipje op het zonopperlvlak te zien.
In de nacht staat hij met de Zon onder de horizon. Overdag wordt hij overstraald door het zonlicht. Alleen gedurende de schemering kort voor zonsopkomst of na zonsondergang, zijn er korte periodes waarin Mercurius soms te zien is. Het verhaal gaat dat zelfs Nicolaas Copernicus, de man die de Zon in het centrum van het zonnestelsel plaatste, op zijn sterfbed verzuchtte dat hij Mercurius tijdens zijn leven nooit heeft gezien. Dit is waarschijnlijk een geromantiseerd verhaal en niet waar, maar het geeft toch aan dat het niet makkelijk is om Mercurius te observeren en waar te nemen.

Baan en rotatie van de planeet om haar as
De baan van Mercurius om de Zon is enigszins langgerekt, waardoor de afstand tot de Zon varieert van 46 tot 70 miljoen kilometer.

Lees verder

Een Mercuriusjaar, dat wil zeggen 1 rondgang om de Zon, duurt 88 aardse dagen. Mercurius draait maar langzaam om zijn eigen as, eens in de 58,5 aardse dagen. De langzame rotatie om zijn as geeft het eigenaardige effect dat een Mercurius-etmaal met 176 aardse dagen twee keer zo lang duurt als het Mercuriusjaar! De Zon staat dus een Mercuriusjaar lang boven de horizon en vervolgens duurt de nacht ook een heel Mercuriusjaar. Wat ook heel raar is, is dat het kan gebeuren dat de Zon opkomt, daarna stopt, en teruggaat onder de horizon, en vervolgens opnieuw opkomt.
Het baanvlak van Mercurius helt 7° ten opzichte van het baanvlak van de Aarde.
De rotatie-as van Mercurius staat nagenoeg loodrecht op het baanvlak. Voor een waarnemer op één van de polen van Mercurius, komt de Zon nooit helemaal boven de horizon, maar hij gaat daar ook nooit helemaal onder.

Ruimtevaart
Mercurius is bezocht door twee ruimtesondes van de NASA, de Mariner10 en Messenger

Lees verder

De Mariner 10 van de NASA is de eerste ruimtesonde die Mercurius van dichtbij heeft waargenomen. In 1974 en 1975 heeft deze ruimtesonde 45 procent van het Mercuriusoppervlak in kaart bracht. De resolutie van deze opnames bedraagt 2 km per pixel.
De tweede, ook door NASA georganiseerde, vlucht naar Mercurius is met de Messenger. Deze ruimtesonde is in 2004 gelanceerd en stuurde in 2008 zijn eerste foto’s van Mercurius door. Na een aantal ingewikkelde manoeuvres kwam Messenger uiteindelijk in 2011 in een baan om Mercurius. Messenger onderzoekt nog steeds de samenstelling, de atmosfeer en het magnetisch veld van de planeet. Messenger heeft bewijzen gevonden dat er in de schaduwrijke kraters op de polen 100 tot 1000 miljard ton ijs ligt. Het ijs is waarschijnlijk door kometen en planetoïden op Mercurius terecht gekomen.

Mythologie:
De planeten in ons zonnestelsel zijn vernoemd naar Romeinse en Griekse goden. Mercurius was de boodschapper van de goden. De snelle omgang rond de Zon heeft daar vast mee te maken.

Lees verder

Mercurius was ook de god van de handel en handelaars. Zijn naam is misschien afgeleid van het Latijnse merx of mercator, wat “koopman” betekent. Het is echter aannemelijker dat de naam Mercurius is afgeleid van het franse Mercredi (Dinsdag). Mercurius was de zoon van Jupiter en Maia, de dochter van Atlas. Oorspronkelijk was Mercurius alleen een god van de graanhandel. Later werd hij evenwel een god van de handel in het algemeen, niet het minst van de kleinhandel.
Mercurius wordt in verband gebracht met de Griekse god Hermes, waarmee hij heel wat eigenschappen deelt.

De kunstenares en haar beeld:
Beeldend kunstenaar Rieke van der Stoep werkt vanuit de `bezieling van het leven`. Daarbij laat ze in haar werk kwetsbaarheid en kracht zien, via een symboliek die universeel is.

Lees verder

Als materiaal en drager van haar ontwerp heeft ze gekozen voor cortenstaal. Dit omdat het materiaal, stevig is, past in de natuur en mooi afsteekt tegen het groen van de bomen en planten langs de planetenwandeling. Haar werk is te bezichtigen bij de gerenommeerde galeries en op kunstbeurzen in binnen –en buitenland. Ook maakt zij werk in opdracht voor particulieren en bedrijven. Meer weten? www.riekevanderstoep.com

Rieke van der Stoep: “Mercurius, als god van de handel en de boodschapper tussen de goden, heb ik willen afbeelden als de snel lopende god met vleugels tussen twee halve cirkels.De bodestaf met de twee slangen staat symbool voor de eenheid, die bereikt wordt door de verzoening van de tegengestelden. De vleugels op de staf zijn het symbool voor de goddelijke autoriteit van Mercurius.
De bodestaf met de twee slangen staat symbool voor de eenheid, die bereikt wordt door de verzoening van de tegengestelden. De vleugels op de staf zijn het symbool voor de goddelijke autoriteit van Mercurius.”