Neptune

Neptunus, de achste planeet.


Neptunus, de achtste en laatste planeet: 
Tekst: Arie Nouwen (2013)

Tijdens uw planetenwandeling door het Alblasserbos, bent u nu gearriveerd bij het beeld met als thema de planeet Neptunus. U heeft vanaf de start van de wandeling (de Zon) ongeveer 3840 meter gewandeld. De werkelijke afstand van de Zon tot Neptunus is ongeveer 4,5 miljard kilometer. Dit is vanaf de Zon gerekend de achtste én laatste planeet van ons zonnestelsel.
Lees verder

Dit is het laatste beeld van de planetenwandeling.

Algemene informatie:
Net als de grote planeten Jupiter en Saturnus kent Neptunus geen vast oppervlakte, maar bestaat hij aan de buitenkant voornamelijk uit gassen. Met het blote oog is Neptunus net niet te zien.
Lees verder

Hij is dan ook met een telescoop ontdekt en wel door Johann Galle en Heinrich d’Arrest die de planeet op 23 september 1846 waarnamen, vlakbij de plek die voorspeld was door John Couch Adams en Urbain Le Verrier in 1843. Adams en Le Verrier konden hun voorspelling voor het bestaan van een nieuwe planeet doen op basis van afwijkingen in de baan van de planeet Uranus, die alleen door een andere, toen nog onbekende, planeet veroorzaakt konden worden. Neptunus is al eerder dan in het jaar van haar ontdekking, 1843, waargenomen. De eerste waarnemingen van Neptunus werden in december 1612 en januari 1613 verricht door Galileo Galilei, toen de planeet vlak naast Jupiter verscheen. Maar omdat hij ervan uitging dat het een ster betrof, staat de ontdekking niet op zijn naam.
Zichtbaarheid:
Neptunus is niet met het blote oog te zien, door zijn grote afstand van de Zon is hij niet helder genoeg. Met een verrekijker en een zoekkaartje is Neptunus wel te vinden, maar er is dan weinig spectaculairs dan een “sterretje” van de 8ste grootte.
Lees verder
Om hem als blauw schijfje te kunnen zien is een redelijk grote telescoop vereist. Neptunus was in de oudheid dan ook niet bekend als één van de vijf dwaalsterren aan de hemel. Het is de tweede planeet die sedert de uitvinding in de 16e eeuw van de telescoop is ontdekt. In de afbeelding hieronder zie je de grootte van Neptunus, vergeleken met die van de Aarde.

Baan en rotatie van Neptunus om haar as:
Een dag op Neptunus duurt minder lang dan op de Aarde. Al na 16 uur en 6,5 min is een dag voorbij en komt de Zon weer op. Een jaar duurt echter wel veel langer op Neptunus. Het duurt zo’n 164,89 aardjaren alvorens Neptunus één baantje rond de Zon heeft gedraaid. Een Neptunus-jaar duurt dus 164,89 aardjaren.

Astronomische eigenschappen:
De opbouw van de ijsreus Neptunus vertoont veel overeenkomsten met die van Uranus. De kern bestaat uit (gesmolten) metaal en rots en daaromheen bevindt zich een mantel van gesteente, water, ammoniak en methaan.
Lees verder

Naar buiten toe wordt de mantel steeds vloeibaarder en gaat uiteindelijk geleidelijk over in de atmosfeer. Hieronder een doorsnede van de planeet Neptunus. Neptunus is een ijsreus en geen gasreus. Een ijsreus is een planeet groter dan de uit ijzer en steen opgebouwde “aardse planeten”, maar kleiner dan de gasreuzen Jupiter en Saturnus (met massa’s van resp. 315 en 95 maal die van de Aarde). In ons zonnestelsel zijn Uranus en Neptunus de ijsreuzen (met massa’s van resp 14,5 en 17,5 maal die van de Aarde). Vroeger werden Uranus en Neptunus tot de gasreuzen gerekend, maar uit hun hogere soortelijke massa bleek wel dat zij uit zwaardere materie moesten bestaan.
Op grotere hoogten bestaat de atmosfeer van Neptunus vrijwel volledig uit waterstof en helium. Lager wordt er ook methaan, ammoniak en water aangetroffen. De relatief hoge concentratie methaan in de lagere atmosfeer veroorzaakt de voor Neptunus karakteristieke blauwe kleur. In tegenstelling tot de atmosfeer van Uranus, komen er op Neptunus wel grote wolkenformaties voor. Tot 1994 kwam er een grote donkere vlek voor die vergelijkbaar is met de Grote Rode Vlek op Jupiter, maar later is die verdwenen en verscheen er een nieuwe. Met behulp van de Hubble ruimtetelescoop zijn in de atmosfeer van Neptunus de hoogste windsnelheden van het zonnestelsel gemeten die rond de evenaar kunnen oplopen tot 2000 km/u. Vermoedelijk worden deze stormen veroorzaakt door de warmteuitstraling van de planeet.
Ruimtevaart:
Tot op heden is slechts één ruimtesonde in de buurt van Neptunus geweest. De in 1977 gelanceerde Voyager 2 passeerde de planeet in augustus 1989. Tijdens deze missie heeft de sonde foto’s van de planeet en de ringen naar de aarde gestuurd en heeft vervolgens het zonnestelsel verlaten.
Lees verder
Hieronder een kaart met de route die de Voyager 2 sonde in het zonnestelsel heeft afgelegd. Op 25 augustus 1989 vloog de Voyager 2 langs Neptunus, op 4950 km afstand.
De ringen van Neptunus:
De eerste vermoedens van (onvolledige) ringen rondom Neptunus ontstonden halverwege de jaren 80. Deze vermoedens werden in 1989 door waarnemingen van de voorbij vliegende ruimtesonde Voyager 2 bevestigd.
Lees verder
Behalve drie smalle en een brede diffuse ring heeft de Voyager nóg een ring rond Neptunus gefotografeerd. De buitenste ‘Adams ring’ (zie afbeelding hieronder) bestaat uit vier afzonderlijke bogen die de namen Liberté, Egalité, Fraternité en Courage dragen. Onder invloed van de maan Galatea groeien deze bogen niet uit tot volledige ringen. Met de Voyager zijn ook dichter bij de planeet nog enkele ringen ontdekt. Al deze ringen zijn erg smal en vermoedelijk ontstaan na het inslaan van meteorieten op de manen. Er is in 2004 een vijftal ringen bekend die zich bevinden op afstanden tussen 41.900 en 62.900 km van het centrum van de planeet. Nieuwe waarnemingen vanaf de Aarde in 2005 wijzen erop dat de ringen van Neptunus veel minder stabiel zijn dan eerder gedacht werd. De Liberté ring verdwijnt mogelijk binnen een eeuw.
De manen van de planeet:
Op dit moment zijn 14 manen bekend bij Neptunus. De meest bekende maan van Neptunus is Triton, waarvan het bestaan al een maand na de ontdekking van de planeet (1846) werd bevestigd,
Lees verder
Met een temperatuur van -237 C, is Triton het koudste hemellichaam in het zonnestelsel. Triton draait in tegenovergestelde richting dan alle andere manen. Pas in 1949 werd door Gerard Kuiper de tweede maan Nereïde ontdekt. De meest recente maan die ontdekt werd is S/2004 N 1. Triton is met zijn gemiddelde diameter van 2.700 kilometer de grootste maan van Neptunus. Triton blijkt een bijzondere maan te zijn die enkele specifieke kenmerken heeft waardoor wetenschappers dan ook vermoeden dat dit object niet afkomstig is van Neptunus. Het is de enigste maan uit ons zonnestelsel die een ‘retrograde baan’ heeft waardoor de maan tegen de draaiing van Neptunus in draait. Een ander opvallend kenmerkt aan deze grote maan is zijn opmerkelijke hoek van 23° ten opzichte van de evenaar van Neptunus. Door deze bizarre kenmerken vermoeden wetenschappers dat Triton niet ontstaan is rond Neptunus maar een ingevangen object is dat wellicht afkomstig is uit de Kuipergordel. Hieronder een afbeelding van Triton, in 1989 gemaakt door de Voyager 2 sonde. br/>
Mythologie:
De planeet is vernoemd naar de Romeinse god van de zee, zoals blijkt uit het feit dat men hem Salacia, een personificatie van de zilte baren, tot gemalin gaf. Lees verder
Hij was oorspronkelijk een god van de golven en van alle stromend water. Neptunus werd niet alleen als zeegod, maar ook als de god van de paarden en van alle ruiteroefeningen vereerd. Als zeegod is hij nu eens een geweldige, barse en trotse godheid, dan weer hij, die de door storm bewogen zee tot bedaren brengt.
De kunstenares en haar beeld :
Beeldend Kunstenaar Jolanda Riedijk (Maassluis 1958): “Neptunus, heb ik verbeeld als heerser van de zee en alle wateren, vandaar zijn duikbeweging. Omdat hij de hele wereld omringt, wordt hij ook wel de “wereldomvatter “ of “wereldschudder“ genoemd, vanwege het feit dat hij met een stoot van zijn drietand, aardbevingen kan veroorzaken.”
Lees verder
“Neptunus is uitgesneden uit cortenstaal , een mooi materiaal wat door zijn beschermende roestlaag een natuurlijke uitstraling heeft en zo prachtig past in de omgeving van het bos. Een mens heeft zijn leven lang ontmoetingen met mensen die allen hun eigen verhaal vertellen, ik maak daar mijn eigen beelden mee. Veel verhalen uit het verleden keren terug in het heden, steeds opnieuw zijn zij actueel en een onuitputtelijke bron van inspiratie”
Ontmoetingen, verhalen, mythe €en sagen hebben haar altijd geboeid. Haar beelden zijn figuratief, maar zijn nooit de perfecte weergave van de werkelijkheid. Zij hebben vaak een primitief karakter of hebben extreme vormen, maar zijn altijd herkenbaar. Stuk voor stuk tonen zij hun kwetsbaarheid met een sterk dramatisch component.
Na een periode van keramiek, steen en hout werkt zij de laatste tijd veelal in brons. In brons ontdekte zij ongekende mogelijkheden. Het eeuwenoude proces van het vervaardigen van brons en het ambachtelijke werk daaromheen, zette haar ertoe om haar eigen mallen te vervaardigen, zodat haar werken, buiten het gietwerk, volledig van eigen hand zijn.
Verdere informatie: Jolanda Riedijk, Lekdijk 203, 2957CH Nieuw-Lekkerland, tel. 0184 – 683808, www.jolanda-riedijk-art.com