Twitter
Facebook
Venus, de tweede planeet.
Tekst: Paul Bakker (2013)
U bent tijdens uw planetenwandeling bij het beeld van Venus aangekomen. Venus is de tweede planeet van ons zonnestelsel.
U heeft vanaf de start van de wandeling (de Zon) 92 meter gewandeld. De werkelijke afstand tot de Zon is 108 miljoen kilometer. U merkt dat de eerste planeten relatief dicht bij elkaar staan. In werkelijkheid is dat ook zo. Het volgende beeld, van de Aarde, staat 35 meter verder op de route.
Astronomische eigenschappen:
Vóór het ruimtetijdperk werd Venus wel de zusterplaneet van de Aarde genoemd. Het is een rotsachtige planeet, zij is ongeveer even groot als de Aarde en heeft een atmosfeer. Maar schijn bedriegt.
Het is er allesbehalve aangenaam. De luchtdruk op Venus is 92 keer zo hoog als hier op Aarde en er heersen helse temperaturen van 500 graden Celsius. Dit komt door een op hol geslagen broeikaseffect. Vroeger wist men niet veel over Venus omdat dikke wolkenlagen het oppervlak altijd voor het zicht verbergen. De atmosfeer bestaat voornamelijk uit koolstofdioxide, het broeikasgas dat vaak in het nieuws is in de discussie over klimaatverandering bij ons op Aarde. Op Venus is te zien hoe enorm goed het gas de zonnewarmte weet vast te houden. Het wolkendek bestaat uit fijne druppels van zwavelzuur. Op het oppervlak zijn er twee continentachtige hooglanden. Verder zijn er gebergten. De hoogste berg steekt 10 kilometer boven het oppervlak uit. Verspreid over de hele planeet bevinden zich grote afgeplatte schildvulkanen. Er zijn geen uitbarstingen live gezien, maar waarschijnlijk zijn sommige vulkanen nog actief. Het inwendige van Venus lijkt veel op dat van de Aarde. In het centrum ligt een kern van ijzer met een diameter van ongeveer 3000 km. Daaromheen bevindt zich een mantel van gesmolten gesteente. Aan de buitenkant ligt een korst met een dikte van 50 km. Op Venus is geen magnetisch veld.
Zichtbaarheid
Venus is een opvallende verschijning. Na de Zon en de Maan is zij het helderste object aan de hemel. Net als Mercurius staat zij vanaf Aarde gezien nooit ver van de Zon.
Maar Venus is veel helderder en veel beter zichtbaar. Staat Venus voor ons gezien links van de Zon, dan gaat ze na de Zon onder en zo staat ze bekend als de Avondster. Staat Venus voor ons gezien rechts van de Zon, dan gaat ze voor de Zon onder, maar komt ze ’s morgens wel voor de Zon op en zo staat ze bekend als Morgenster. Venus is net als Mercurius een binnenplaneet. Een binnenplaneet staat vanaf de Aarde gezien altijd min of meer richting de Zon. Venus is zo helder dat zij voor mensen met een scherp zicht, en die precies weten waar ze moeten kijken, soms zelfs overdag is te zien. Al in een kleine telescoop is te zien dat Venus schijngestalten vertoont, net als de Maan. Ook is na verloop van weken of maanden te zien dat de schijnbare grootte van de planeet enorm varieert. Dit komt doordat de afstand tussen de Aarde en Venus gedurende hun omlopen rond de Zon grote verschillen vertoont. Af en toe trekt Venus in haar baan tussen de Zon en de Aarde voor het zonneoppervlak langs. Ze is dan met veilige filters te zien als een kleine zwarte stip voor het zonneoppervlak. Als je dan bedenkt dat de Aarde maar iets groter is dan Venus, dan snap je wel hoe immens groot de Zon is in verhouding tot Venus en de Aarde.
Baan en rotatie van de planeet om haar as:
De baan van Venus rond de Zon is vrijwel een perfecte cirkel. Haar afstand tot de Zon, 108 miljoen kilometer, varieert nauwelijks. Een Venusjaar, dat wil zeggen 1 rondgang om de zon, duurt 225 dagen.
Net als Mercurius draait Venus maar heel langzaam rond haar eigen as. Met 243 dagen draait ze langzamer om haar as dan rond de Zon. Vanuit het noorden gezien draait Venus, in tegenstelling tot de andere planeten, met de klok mee (retrograde) om haar as. De zon komt daardoor op Venus in het westen op. Hoe Venus aan haar langzame, retrograde rotatie is gekomen, was lang een raadsel. Bij vorming uit de zonnenevel moet Venus een snellere prograde rotatie hebben gehad. Uit berekeningen blijkt dat getijdenkrachten op de zware Venusatmosfeer gedurende miljarden jaren de oorspronkelijke rotatie kunnen hebben afgeremd en omgekeerd. De combinatie van de as-rotatie en de zons-rotatie zorgt voor een synodische dag (de periode tussen twee zonsopkomsten) van ongeveer 117 aardse dagen.
Ruimtevaart
Venus is door tientallen ruimtesondes onderzocht. De meeste ruimtesondes vlogen eenmalig langs of deden hun metingen vanuit een baan om de planeet.
De eerste succesvolle landing op het oppervlak was in 1970 door de Russische Verena. Na 23 minuten begaf de lander het onder de extreme druk en temperaturen. Vele pogingen om Venus te bereiken faalden, vooral in het begin. Anderen waren succesvol en brachten de gelijkenis met de Aarde, maar ook de extreme atmosferische omstandigheden aan het licht. Onder de recente successen valt de Amerikaanse Magellan. Deze heeft van 1990 tot 1994 vanuit een baan om Venus met een radar 98% van het oppervlak van Venus in kaart gebracht. De resolutie van de kaarten is 100km. Vermeldenswaard is ook zeker de Venus Express van de ESA. De Venus Express vliegt vanaf 2006 met een polaire baan rond Venus en doet nog steeds onderzoek.
Mythologie:
Venus is genoemd naar de Romeinse godin van de liefde.
De oude Egyptenaren zagen Venus als twee aparte hemellichamen. De morgenster heette Tioumoutiri en de avondster Ouaiti. Ook de oude Grieken zagen twee planeten: Aan de ochtendkant Phosphoros, de brenger van het licht, ook wel Eosphoros genaamd, de brenger van de dageraad. De avondster noemden ze Hesperos, ster van het avond worden. Tijdens de Hellenische periode (350-150 voor Christus) realiseerden de Grieken dat de twee verschijningen één en dezelfde planeet betrof. Zij noemden die ene planeet Aphrodite, naar hun godin van de liefde. De Romeinen, die veel van de Griekse tradities overnamen, gaven de planeet de naam Venus, naar hun godin van de liefde.
De kunstenares en het beeld:
Beeldend kunstenaar Rieke van der Stoep: “De planeet Venus is genoemd naar de Romeinse godin van de liefde. Ik heb haar willen weergeven tussen twee halve cirkels die de schelp, naar het schilderij van Botticelli “de geboorte van Venus”, verbeeldt .
Omdat zij de godin van de liefde is, draagt zij een hart in haar hand. Als materiaal en drager van mijn ontwerp heb ik gekozen voor cortenstaal. Dit omdat het materiaal stevig is, past in de natuur en mooi afsteekt tegen het groen van de bomen en planten langs de planetenwandeling.” Rieke van der Stoep werkt vanuit de ‘bezieling van het leven.’ Daarbij laat ze in haar werk kwetsbaarheid en kracht zien, via een symboliek die universeel is. Haar werk is te bezichtigen bij de gerenommeerde galeries en op kunstbeurzen in binnen –en buitenland. Ook maakt zij werk in opdracht voor particulieren en bedrijven. Meer weten? www.riekevanderstoep.com