Vrijdag 4 oktober: lezing over Donkere Materie en Donkere Energie
Op vrijdag 4 oktober houdt Prof. Henny J.G.L.M. Lamers (Universiteit van Amsterdam) een lezing over ‘Donkere Materie en Donkere Energie’. Als we op een heel donkere zomernacht naar de hemel kijken dan zien we een melkwitte band boven ons hoofd. Dat noemen we de “Melkweg”. Onze ster, de zon, zit namelijk met nog 200 miljard andere sterren in een gigantische platte schijf in de ruimte. Als we de witte band aan de hemel zien dan kijken we precies in het vlak van die gigantische pannenkoek.
Er is iets geks aan de hand met de Melkweg. De sterren daarin hebben zulke grote snelheden, dat ze gemakkelijk weg zouden kunnen vliegen. Maar dat doen ze niet, ze blijven netjes hun baantjes draaien om het centrum. Hoe kan dat? Kennelijk worden ze door een heel sterke zwaartekracht bijeen gehouden. Als we schatten hoeveel materie daarvoor nodig is, dan blijkt dat veel meer te zijn dan alle materie die we als sterren of gaswolken zien. Er moet dus ook een heleboel materie zijn die we niet kunnen zien! Dat noemen we “donkere materie”. We hebben geen idee wat die donkere materie is: het heeft wel zwaartekracht, maar het is geen gewone materie. Er zijn verschillende suggesties geweest. Zit het heelal vol met kleine zwarte gaten? Is het een onbekend soort exotisch deeltje of klopt ons idee over zwaartekracht niet? We weten het niet!
Het werd nog gekker toen in 1998 werd ontdekt dat het heelal, dat sinds de oerknal bijna 14 miljard jaar geleden aan het uitzetten is, steeds sneller uitzet. Dat was een volkomen verrassing. Hoe kan dat? Er is kennelijk een kracht of energie die tegen de zwaartekracht in werkt en alles uiteen drijft in plaats van naar elkaar toe trekt. Omdat men er aanvankelijk geen idee van had wat het zou kunnen zijn wordt het “donkere energie” genoemd. Inmiddels weten we wel wat het is, maar begrijpen doen we het nog steeds niet. Als je de balans opmaakt voor de samenstelling van het heelal dan blijkt dat de materie die we kennen slechts 4,9 % uitmaakt, de onbekende donkere materie is 26,6 % en de donkere energie 68,5 %. Met andere woorden we kennen minder dan 5 % van alles wat er in het heelal is; de andere 95% is onbekend! Heel vreemd. In deze lezing wordt uitgelegd hoe donkere materie en donkere energie ontdekt zijn en wat de stand van zaken is in het onderzoek naar deze mysteries.
Begin 20:00, zaal open 19:30
Toegang voor niet-leden: 3,-
Vrijdag 2 september opening nieuwe seizoen met lezing over ‘de donkere sector van het universum’
Op vrijdag 2 september starten we weer met een nieuw seizoen. De opening wordt verzorgd door Arie Nouwen, lid van Huygens en oprichter van de Astroblogs, die ons zal bijpraten over ‘de donkere sector van het universum‘. Sinds het laatste decennium weten we dat de mens van het grootste deel van het universum niets af weet. Satellietmetingen laten zien dat slechts 5% van alle massa-energie in het heelal bekend is en bestaat uit gewone materie, die we met telescopen kunnen zien. De rest van de massa-energie – maar liefst 95% – is onbekend. Dat deel bestaat uit donkere materie en donkere energie, samen de zogeheten ‘donkere sector’ van het universum. Arie zal daarbij stilstaan bij diverse aspecten ervan, zoals de (indirecte) bewijzen voor het bestaan ervan en de wereldwijde speurtocht naar concrete signalen van die donkere sector. Om 20:00 uur is de zaal open en ben je van harte welkom. Zoals gebruikelijk beginnen wij om 20:30 uur.
Vrijdag 28 november Lezing sterrenstelsels en donkere materie + mini-ALV
Op vrijdag 28 november is er zowel een lezing als een mini-ALV. Het is de lezing die oorspronkelijk in juni 2014 stond ingepland en die we nu dus inhalen, de spreker is Loet Janssen. Onze Melkweg en vele andere sterrenstelsels zijn het resultaat van botsingen tussen vroegere kleinere sterrenstelsels. Dit proces vindt nog steeds plaats in het heelal. De simulatie van deze interacties alsook de snelheidsverdelingen in sterrenstelsels laat zien dat er halo’s van extra, zogenoemde donkere, materie aanwezig moeten zijn. Wat donkere materie feitelijk is blijft vooralsnog een vraag. In de presentatie wordt ingegaan op de vorming en evolutie van sterrenstelsels, de rol van donkere materie daarbij en vragen en ideeën die er met betrekking tot donkere materie bestaan. Op deze avond is een mini-ALV (algemene ledenvergadering) gepland. Om 20:00 uur is de zaal open en ben je van harte welkom. Zoals gebruikelijk beginnen wij om 20:30 uur.
