Lezing 20 september over Euclid: een veelzijdige ruimtetelescoop voor kosmologisch onderzoek

Op vrijdag 20 september houdt Rene Laureijs een lezing over over Euclid: een veelzijdige ruimtetelescoop voor kosmologisch onderzoek. De Europese ruimtetelescoop Euclid werd gelanceerd op 1 juli 2023, na een ontwikkelingsfase van meer dan 15 jaar. Uiteindelijk willen we met Euclid kosmologische theorieën toetsen door de eigenschappen te bepalen van donkere materie en donkere energie. De eerste helft van de lezing zal zich toespitsen op de beschrijving van de beoogde wetenschappelijke doelstellingen en de daaruit voortvloeiende design en ontwikkeling van de satelliet en missie. Onder de Euclid missie verstaan we de onderdelen die nodig zijn om de kosmologische doelstellingen te bereiken, met onder meer de verwerking en de distributie van de gegevens.
De tweede helft van de lezing geeft een overzicht van de eerste wetenschappelijke resultaten. Hieruit blijkt de veelzijdigheid van Euclid. Naast kosmologisch onderzoek kunnen de gegevens gebruikt worden voor onderzoek van objecten in onze eigen Melkweg, tot aan de detectie van verre sterrenstelsels, toen ons heelal minder dan een miljard jaar oud was.

Spreker: Rene Laureijs
Datum: 20-september 2024
Start 20:00, zaal open 19:30
Locatie: Matenaweg 1, Papendrecht
Toegang: € 3,- voor niet leden. Bij herhaaldelijk bezoeken van lezingen vragen we de bezoeker om lid te worden.

Vrijdag 1 maart: lezing ‘Het begin van de oerknal’

Op vrijdag 1 maart houdt Robert de Jong bij ons een lezing over ‘het begin van de oerknal’. Al sinds mensenheugenis probeert de mens te begrijpen waar de kosmos vandaan komt. De oerknaltheorie wordt daarbij vaak als het antwoord gegeven, maar deze ontwijkt de vraag waar het heelal vandaan komt. Dit is geen eenvoudig vraagstuk die met enkel wetenschap niet te beantwoorden valt.

Waardoor is dit zo’n lastig vraagstuk, en welke moderne oplossingen zijn hiervoor beschikbaar? Zijn deze ooit toetsbaar, want wetenschap is pas wetenschap als je een theorie kunt verifiëren. Een daarvan komt uit het boek ‘Ontstaan van de tijd’ geschreven door de Belgische theoretisch natuurkundige en hoogleraar Thomas Hertog waarbij de ideeën van Stephen Hawking in doorklinken. Ook komt de quantumzwaartekracht en de unificatietheorie voorbij.

Is het heelal OOIT of NOOIT begonnen? Kun je voorkomen dat ons heelal riekt naar een ‘design’-aspect?

Robert de Jong is freelance sterrenkundige en spreker. Hij maakt wetenschap toegankelijk voor algemeen publiek in nieuwsbrieven, publiekslezingen en cursussen. Tevens is hij eindredacteur van de populaire website ImagineAbove.nl. Robert is autodidact op het gebied van de astronomie en aanverwante wetenschappen en het docentschap zit hem in het bloed. Hij boeit op een enthousiaste wijze altijd zijn toehoorders. Tegelijk verzorgt hij al tientallen jaren in heel Nederland lezingen die dieper graven en steeds weer de actualiteit raken. Juist ogenschijnlijk complexe onderwerpen weet hij voor algemeen publiek goed neer te zetten.

Start lezing: 20:00, zaal open: 19:30 uur.

Vrijdag 2 februari lezing over micrometeorieten

Op vrijdag 2 februari houdt Astrid Geurts Eeuwes een lezing over micrometeorieten. Jaarlijks valt er tonnen buitenaards materiaal op onze aarde. Variërend van kleine stofdeeltjes tot de wat grotere exemplaren. De kleinste steentjes die veelal kleiner zijn dan 0,5 mm kun je overal terugvinden, zelfs op je eigen dak of dakgoot. Leer hoe Astrid Geurts Eeuwes een onderzoek startte dat verrassende ontdekkingen opleverde. Ze zal alle tips en tools aanreiken om een ieder enthousiast te maken om zelf ook op zoek te gaan naar stardust. Met een microscoop kan het publiek kennismaken met deze bijzondere steentjes uit de ruimte, een welkome aanvulling op de lezing.

Astrid Geurts Eeuwes is al jaren actief in de sterrenkunde en gespecialiseerd in sterrenkundige applicaties, astrofotografie en micrometeorieten. Bij verschillende (onderwijs)instellingen geeft ze lezingen en demonstraties over deze onderwerpen. Ze is al jaren vrijwilligster bij Volkssterrenwacht Bussloo en Volkssterrenwacht Saturnus in Nijmegen waar zij verschillende activiteiten uitvoert op sterrenkundig gebied en haar kennis en vaardigheden verder ontwikkelt. In 2023 ontving ze de prestigieuze J. van der Biltprijs voor haar onderzoek, enthousiasme en originaliteit om kennis te delen. Haar levensmotto is het onzichtbare zichtbaar maken.

Start lezing: 20:00, zaal open: 19:30 uur.

Vrijdag 1 december: lezing over de JUICE missie

Op vrijdag 1 december zal er bij Huygens een lezing worden gegeven over de JUICE missie door Dominic Dirx. De Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE) missie van de European Space Agency (ESA) is op 14 april 2023 succesvol gelanceerd vanuit het Guiana Space Center op een Ariane 5 raket. Het primaire wetenschappelijke doel van de JUICE missie is het karakteriseren van Jupiter’s ijsmanen Europa, Ganymedes en Callisto. Deze manen bestaan voor een groot gedeelte uit waterijs, waar we bij Europa en Ganymedes met grote zekerheid kunnen zeggen dat er zich onder het ijsoppervlak diepe, globale wateroceanen bevinden. Wij verwachten zelfs dat er in elk van deze oceanen meer vloeibaar water is dan op alle oceanen op Aarde bij elkaar. Dit maakt deze manen van bijzonder groot belang voor het begrijpen van mogelijke buitenaardse habitats voor leven.

JUICE zal de manen, en de interactie tussen deze manen en Jupiter, bestuderen door gebruik te maken van een uitgebreide suite van wetenschappelijk instrumenten zoals cameras, spectrometers, een laser hoogtemeter, een radar, plasmadetectoren, en een radiosysteem om de beweging van JUICE ten opzichte van de Aarde te meten. Het is met name deze laatste metingen waar de Nederlandse wetenschappelijke gemeenschap een belangrijke rol speelt, en de leiding heeft over een van de experimenten, genaamd PRIDE. In deze lezing zal een overzicht worden gegeven van de JUICE missie, met een nadruk op de metingen van PRIDE en andere instrumenten die zullen worden gebruikt om ons begrip te verbeteren van het inwendige en de evolutie van de manen. Dit zal een belangrijke bijdrage leveren aan een van de grootste vragen in de planetaire wetenschap: wat zijn en waren de condities in het inwendige van ijsmanen, en zijn en zijn deze condities gunstig voor het ontstaan en gedijen van leven?

Start lezing: 20:00
Zaal open: 19:30
Toegang: 3,-

Vrijdag 6 oktober: lezing Planetenjagers – op zoek naar buitenaards leven

Op vrijdag 6 oktober houdt Lucas Ellerbroek bij ons een lezing getiteld Planetenjagers – op zoek naar buitenaards leven. Zijn wij alleen in het heelal? Die vraag houdt ons al duizenden jaren bezig. Het zoeken naar een antwoord werd lange tijd overgelaten aan de verbeeldingskracht van filosofen en sciencefictionauteurs (onder wie Christiaan Huygens). In de afgelopen 25 jaar is daar verandering in gekomen met de ontdekking van planeten rond andere sterren dan de zon. De vondst van duizenden exoplaneten heeft geleid tot een vergaand inzicht: er zijn meer planeten dan sterren in het heelal. De zoektocht naar buitenaards leven staat nu in het middelpunt van de belangstelling. Sterrenkundigen aan de beste universiteiten ter wereld beweren met droge ogen dat ze binnen een paar jaar een tweede Aarde zullen vinden. In deze lezing geeft Lucas Ellerbroek een overzicht van de geschiedenis en recente ontwikkelingen in dit opbloeiende vakgebied.

Sterrenkundige Lucas Ellerbroek is onderzoeksdirecteur bij aardobservatiebedrijf eLEAF en voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde. Hij schrijft en spreekt veel over sterrenkunde en ruimtevaart. Zo schreef hij het boek ‘Planetenjagers – op zoek naar buitenaards leven’, had hij een column in National Geographic Magazine en in 2024 verschijnt zijn tweede boek ‘De Missie – verhalen uit de eerste eeuw van de ruimtevaart’. Hij verschijnt regelmatig op radio en tv om sterrenkundig nieuws van commentaar te voorzien.

Begin 20:00 (zaal open 19:30).